عملیات شمشیر سوزان، حماسه ديگر خلبانان نیروی هوایی

خلبانان سلحشور نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي در ماه‌هاي اول جنگ تحميلي حماسه‌هاي بي نظير از خود برجاي گذاشتند، كه در تاريخ جنگ‌هاي معاصر جهان با قلم‌هاي نوراني به ثبت رسيده است. افزون بر عمليات 140 فروندي «كمان ـ 99» كه در دومين روز جنگ به مورد اجرا گذاشته شد، بمباران نيروگاه اتمي تموز در جنوب شرقي بغداد، كه در روز هشتم مهر ماه انجام شد، يكي ديگر از اين شاهكارهاي ماندگار است. اين خلبانان غيور همچنين در روز 15 فروردين سال 1360 با حمله به پايگاه هوايي الوليد، معروف به  پايگاه «اچ ـ 3» واقع در منتهي اليه مرزهاي غربي عراق، صفحه زرين جديدي براي خود رقم زدند. چرا كه اين عمليات‌ها موجب دگرگونی‌های زیادی در روند جنگ تحمیلی گشت، و قدرت‌هاي استكباري جهان كه صدام را براي آغاز جنگ تا شكست انقلاب اسلامي تشويق كرده بودند، از پيروزي او نا اميد شدند.   

بي‌ترديد بمباران نيروگاه اتمي تموز عراق واقع در منطقه التويثه در جنوب شرقي بغداد در پرتو عملیات «شمشیر سوزان»، يكي ديگر از افتخارات نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در زمان فرماندهي شهيد بزرگوار جواد فكوري بوده است. اين عمليات كه به طور حساب شده برنامه ريزي شد، و در بامداد روز هشتم مهرماه سال 1359 به مورد اجرا گذاشته شد، از نظر رواني یکی از مهمترين و تأثیرگذارترین عملیات‌هاي نيروي هوايي، در ظرف يك هفته پس از آغاز جنگ بوده است. بمباران تأسيسات نيروگاه تموز توسط جنگنده بمب افكن‌هاي «اف ـ 4» نيروي هوايي در شرايطي تحقق يافت كه صدام معدوم براي تكميل این تاسیسات، تا رسيدن به ساخت بمب اتم فوق العاده اهميت قايل بود، وبا انواع موشك‌هاي پيشرفته «سام» روسي و «رولند» فرانسوي از آن محافظت به عمل مي‌آمد. از سوي ديگر نظر به اينكه كارشناسان فرانسوي عهده دار ساخت پروژه نيروگاه اتمي تموز بودند، نام آن را «اوسيراك» نهاده بودند. 


پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، دشمني ديرينه صدام معدوم با انقلاب اسلامي و مردم ايران به روشني نمايان گرديد، و با ياوه گويي‌هاي بيشمار، خود را «امیر سپاه اسلام، سردار قادسیه و نگهبان دروازه شرقي جهان عرب» در مقابل حركت خروشان و انقلابي مردم ايران عنوان كرد. با اين وصف صدام در پي پيروزي انقلاب و بروز نابساماني در برخي از يگان‌هاي نظامي و نيز فرار تعدادي از فرماندهان ارتش فرصت تحميل جنگ بر كشورمان را مغتنم شمرد، و با تشويق آمريكا و شيوخ عرب خليج فارس، قول پاکسازی سرزمین اسلام از کافران مجوسي را تكرار كرد. او با آغاز جنگ بيدرنگ، خود را رهبر نظامی جبهه متحد عربي معرفي كرد، و بسياري از سران دولت‌هاي مرتجع عرب همچون ملك حسين اردني، شاه عربستان سعودي، حسن دوم، شاه سابق مغرب و حسني مبارك مصري و ديگران بنا به دستور آمريكا به كمك او شتافتند.

حمله جنگنده بمب افكن‌هاي «اف ـ 4» نيروي هوايي ايران به نيروگاه تموز بغداد در حالي صورت گرفت كه ساخت نيروگاه ياد شده در شرف تکمیل و دریافت اورانيوم غني شده از كشورهاي غربي بود. صدام كودن همواره در سخنرانی‌های خود در مجالس و محافل عربي، فخر فروشي می‌کرد كه عراق اولین کشور عربی است که به تكنولوژي ساخت بمب اتمي دسترسي پيدا كرده، و به زودي آزمایشات هسته‌ای را آغاز خواهد کرد، غافل از اين‌كه جمهوري اسلامي ايران به هيچ وجه اجازه دستيابي به چنين قدرت بازدارنده‌اي را به او نخواهد داد.   


با توجه به ماهيت پليد و جنايتكارانه صدام، براي اغلب دولت‌هاي جهان از جمله جمهوري اسلامي آشكار بود كه در صورت دستیابی او به بمب اتم از هیچ گونه جنایتی فرو گذار نخواهد كرد. در عين حال اکثريت صاحبنظران و تحليلگران سياسي دنيا هم بر این عقیده بودند که در صورت دستیابی عراق به سلاح كشتار جمعي به طور قطع باید منتظر فاجعه هولناك بود. به كارگيري مستمر صدام از انواع سلاح‌هاي شيميايي بر ضد نيروهاي رزمنده ايراني در طول سال‌هاي دفاع مقدس اين اظهار نظر را به روشني به اثبات رساند. لذا فرماندهان عملياتي و كارشناسان نيروي هوايي به منظور از كار انداختن نيروگاه اتمي تموز عراق، در اتاق شهيد جواد فكوري جلسه تشكيل دادند، و طرح اجراي يك عملیات ضربتی را تدارك ديدند، و قرار شد كه اين مأموريت سرنوشت ساز به عهده بهترين خلبانان پايگاه سوم شكاري شهيد نوژه همدان واگذار گردد.       

حال با توجه به ديوار حفاظتي بسيار قوي، شامل انواع پدافندهای زمین به هوا كه در اطراف نيروگاه تموز چيده شده بود، بر مسئولان عملياتي نيروي هوايي لازم بود كه همه جوانب امر را با دقت بررسي و رعايت كنند. اطلاعات جمع آوري شده توسط خلبانان ايراني حاكي از اين بود كه چند سایت موشکی پيشرفته روسي «سام ـ ۶» در فاصله دو کیلومتری شرق تأسیسات، و نيز پايگاه‌هاي موشکی «رولند ـ ۲» ساخت فرانسه در فاصله‌های ۵۰۰ متری و حدود ۴۰ قبضه توپ ضد هوایی ۲۳ و ۵۷ میلی متری در چهار طرف نيروگاه چيده و به وسيله رادار هدایت می‌شدند. سايت موشکي «رولند ـ ۲» مستقر در نيروگاه نسخه اصلي بود و نه نمونه صادراتی، و هدف دولت فرانسه از انتقال اين مدل موشك به عراق حفاظت از ساختمان نيروگاه و کارکنان فرانسوی شاغل در آن بود. چون دولت ژاك شيراك رئيس جمهوري وقت فرانسه، ساختمان نيروگاه را تا زمان تكميل و تحويل آن به دولت عراق بيمه كرده بود.     

صاحبنظران نيروي هوايي معتقدند كه هواپيماهاي «اف ـ 4» به دستگاه‌های اخلالگر الکترونیکی مجهز مي‌باشند، و توان ايجاد اختلال در سیستم انواع موشک‌های سام را دارند. ولي مشکل عمده خلبانان ما نداشتن دستگاه‌هاي ايجاد اختلال در کار موشک‌های «رولند ـ ۲» ساخت فرانسه بود. لذا خلبانان ايراني براي جبران اين نقيصه هنگام حمله به نيروگاه مزبور، لازم بود دو اصل انكار ناپذير «سبک بودن هواپيما و سریع بودن حملات» را با دقت رعايت مي‌كردند. با اين وصف به خلبانان اقدام كننده توصيه شد، براي موفقيت عمليات، در ارتفاع بسیار پایین و با حداکثر سرعت ممکن و با استفاده از مهارت شخصی بكوشند از تیررس پدافند قوی اطراف نيروگاه مصون بمانند.

پس از تصويب طرح نهايي عمليات «شمشير سوزان» توسط شهيد جواد فكوري، جزئيات آن به پايگاه همدان ابلاغ شد. چون فاصله پايگاه تا مرز عراق زياد است، به موجب اين طرح قرار شد، يك فروند هواپيماي بوئينگ 707 سوخت رسان با اسکورت دو فروند «اف ـ 14» تامکت، مسلح به موشک‌های دوربرد فونیکس هنگام آغاز عمليات بر فراز مرز در حال پرواز باشد، و به هواپيماهاي «اف ـ 4» عمل كننده قبل از ورود به آسمان عراق سوخت برساند.

در بامداد روز هشتم مهرماه سال 1359 چهار فروند فانتوم «اف ـ 4» از گردان ۳۳ پایگاه سوم شکاری همدان كه هر كدام به شش فروند بمب ۵۰۰ پوندی و دو تیر موشک هوا به هوای اسپارو مجهز شده بودند، به پرواز در آمدند و به سوی نقطه ايستايي پيش رفتند، و کار سوخت گیری را با موفقيت انجام دادند، و وارد آسمان عراق شدند. بر اساس طرح تدارك ديده شده، هواپيماهاي جنگنده پس از عبور از مرز دو كشور به دو گروه دو فروندی تقسیم شدند. گروه اول به منظور فريب دشمن مأموريت داشت، در ارتفاع بسيار بالا پرواز كند، تا گروه دوم با پرواز در ارتفاع خيلي پايين به راحتي بتواند خود را از ديد رادارهاي عراق پنهان نگه دارد، و به هدف اصلي كه همانا انهدام نيروگاه اتمي تموز است برسد.

لذا خلبانان گروه اول به قدري در ارتفاع بالا پرواز كردند كه رادارهای عراق همه تلاش خود را روي رديابی اين دو هواپيما متمركز کردند، و از پرواز دو هواپيماي گروه دوم غافل ماندند. خلبانان گروه دوم پس از عبور از مرز با نهايت سرعت و پرواز در ارتفاع خيلي پايين خود را به هدف رساندند، و در فاصله پنج كيلومتري تأسيسات دوباره اوج گرفتند، و آن‌گاه خود را برای بمباران نيروگاه آماده کردند. سپس خلبانان جان بر كف در لحظه مناسب روي هدف شیرجه رفتند و بمب‌هاي خود را روي نيروگاه اتمي عراق فرو ريختند، در همان حال خلبانان گروه اول كه در ارتفاع بسيار بالا پرواز مي‌كردند، در آسمان نزديك بغداد ارتفاع خود را كاستند، و با سرعت به سمت نیروگاه برق الحارثيه بغداد شيرجه رفتند، و بمب‌هاي خود را با موفقيت روي آن فرو ريختند، و آن را منهدم كردند. عملیات گروه اول به قدری دقيق صورت گرفت که شهر بغداد و بسياري از مناطق مركزي تا چند روز بعد از حمله برق نداشتند.  

خلبانان جنگنده‌هاي «اف‌ ـ 4» ارتش جمهوري اسلامي پس از بازگشت به پايگاه همدان در گزارش خود اعلام كردند كه عمليات بمباران نيروگاه اتمي تموز فقط شش ثانیه طول كشيد، و هیچ کدام از سيستم‌هاي پدافند موشكي مستقر در اطراف آن در اين مدت كوتاه فرصت كافي براي شليك به سوي هواپیماهاي ما را نيافتند. بر اساس اين گزارش با وجودي كه هيچ آسيبي به هواپيماهاي خودي شركت كننده در اين عمليات وارد نيامد، و اهداف عمليات تحقق يافت، ولی گويا قدرت تخریبی بمباران نيروگاه اتمي تموز توسط خلبانان ايراني به ميزان چشمگيري نبود که قابل جبران خسارت‌هاي وارد آمده نباشد. اين عمليات ادامه كار پروژه اتمي عراق را براي چند ماه متوقف كرد، و کارشناسان فرانسوی تلاش خود را براي بازسازی نیروگاه از سرگرفتند.

انتهای گزارش، حسن خامه یار