بررسی رابطه بین شادکامی و ویژگی های شخصیتی جانبازان در استان چهار محال وبختياري

     چكيده میزان شادکامی : زهرا هاشمی

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شادکامی بر ویژگی های شخصیتی جانبازان در استان چهار محال وبختياري بود. جامعه آماری پژوهش حاضر جانبازان 25 ٪ به بالای بنیاد شهید و امور ایثارگران چهار محال وبختياري بود .(2765نفر)روش پژوهش به صورت توصیفی از نوع همبستگی بوده وبه روش تصادفي ساده تعداد223 از افراد جامعه آماري به عنوان افراد نمونه برگزيده شدند ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر پرسش نامه ويژگي هاي شخصيتي (NEO ) كاستا و مك كرا(1989)و پرسش نامه شادكامي آكسفورد (1989)بودند. به منظور تجزيه وتحليل داده هااز نرم افزار آماري spss و از روش هاي آمار توصيفي و استنباطي (ضريب همبستگي تحليل رگرسيون )استفاده گرديد. نتايج حاكي از رابطه مثبت بين ويژگي هاي شخصيتي و شادكامي بود. تایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین روان آزردگی با شادکامی (05/0≥P) همبستگی منفی و برون گرایی، گشودگی (01/0≥P) و سازگاری(05/0≥P) با شادکامی همبستگی مثبت و معنادار بدست آمده است. براساس رگرسیون همزمان، ابعاد برون گرایی و گشودگی پیش بینی کننده شادکامی بوده اند. براساس رگرسیون گام به گام، ابعاد برون گرایی و گشودگی در دو گام پیش بینی کننده شادکامی بوده اند.

واژ گان کلیدی : شادکامی، ویژگی های شخصیتی، جانباز بالای 25٪ ، استان چهار محال وبختياري .

مقدمه

جنگ تحميلي عراق عليه ايران جانبازان بيشماري با معلوليت­هاي مختلف به جا گذاشت كه وظيفه­ي ما در برابر آنها به عنوان يك ايراني سنگين­تر از وظيفه­اي است كه در برابر ساير معلولين داريم. چرا كه آنها سلامتي را كه بزرگترين هديه الهي است به هموطنان خود ارزاني داشته­اند و ما آرامش­كنوني را مديون شجاعت آنها هستيم.(اسلامي نسب، 1379).

بنابراين هرگونه خدمتي به اين جانبازان كه آماده حضور فعالانه در عرصه هاي مختلف جامعه مي باشند در حقيقت به معني قدرداني از جانفشاني­ها وازخود گذشتگي­هاي جوانان مسلمان و پرشوري است كه در سخت ترين شرايط از كيان اسلام، ارزش­هاي انقلاب و تماميت ارضي اين مرز و بوم دفاع نمودند.(اسلامي نسب، 1379).

امروزه توجه به حقوق معلولان در جهان،واين انديشه كه فرد معلول جزئي از جامعه است كه بايد زمينه مشاركت هر چه بيشتر او را در جامعه فراهم كرد تا بتواند همانند ساير افراد جامعه زندگي كرده و فرد مفيد و مؤثري باشد امري اجتناب ناپذير شده و بي شك معلولان و جانبازان هم مي بايست مثل تمام شهرنشينان از حقوق شهروندي برخوردارگردند. در نظر گرفتن امكاناتي خاص براي رفع نيازمندي هاي فرهنگي و تفريحي آنان و برابر سازي فرصت ها از سوي برنامه ريزان فرهنگي – اجتماعي ، ضروري است.

بديهي است كه شرايط و وضعيت خاص اين افراد تحقيقاتي خاصّ را مي طلبد كه در عين حال افزايش آگاهي از عوارض و پيامدهاي رواني اجتماعي ناشي از جنگ براي برنامه ريزي و حمايت هاي لازم و ضروري مي تواند كمك مؤثري باشد. بنابراين، با توجه به آثار و پيامدهاي جنگ، برفرد،خانواده وجامعه،انجام تحقيقات و مطالعاتي در اين زمينه ضروري به نظر مي رسد.

آدمي كه از دير باز جستجو گر شيوه هاي رسيدن به خوشبختي بوده است همواره با اين پرسش روبرو بوده است . كه چه چيز موجب خشنودي و شادكامي او در زندگي مي شود .... در سالهاي گذشته با كارهايي سليگمن[1] (2009) در روانشناسي ، جنبشي به نام روان شناسي مثبت ايجاد شده است. در اين زمينه مباحثي مثل شادي،اميد، سر زندگي و خوش بيني بررسي مي شود (بارلو[2]،2002)، جنبش روان شناسي مثبت[3] در پي آن است كه از نقاط قوت انسان ها در برابر بيماري رواني بهره گيرد.

شادكامي[4] چيست و چرا انسان بدين گونه در پي آن است ؟ به طور كلي، مي توان دو وظيفه را براي شادماني در نظرگرفت: ايجاد اشتياق و انگيزه براي انجام دادن كار و تسهيل فعاليت هاي اجتماعي ؛ و ايجاد آرامش و حفظ سلامت رواني (دانايي ،1387) از سوي ديگر بحث شخصيت يكي از موضوعات اساسي در روانشناسي است و بسياري از دانشمندان روانشناس از گذشته هاي بسيار دور در پي مطالعه و شناخت هر چه بيشتر اين سازمان پويا و چند بعدي بوده اند . بنابراين تمام كساني كه درباره شخصيت نظريه پردازي كرده اند ، مقصودشان دست يافتن به متغيرها و يا عواملي بوده است كه بتوان بوسيله ي آن به توصيف و توجيه چگونگي شكل گيري تحول شخصيت در رفتار منتج از آن پرداخت . در رابطه با بررسي شخصيت ، بقراط اولين فردي بود كه افراد را بر اساس مزاج آنها طبقه بندي كرد . پس از بقراط ، كرچمر[5] و شلدون[6] نيز افراد را بر اساس ساختمان بدني ، مورد مقايسه و طبقه بندي قرار دادند . اما در روان شناسي امروز ، اين طبقه بندي ها را به دليل مبتني نبودن براندازه هاي كمَي ،غير دقيق دانسته و مورد انتقاد قرار داده اند و از روش هاي ديگري از جمله تحليل عوامل (اسپيرمن ،2006)، براي بررسي كاملتر استفاده شده است . در نتيجه از اين طريق به بررسي و ارزيابي رفتارها پرداخته اند كه مي توان از آن جمله كتل ، گيلفورد و آيزنگ را نام برد . بعدها نورمن و گلبرگ ، عنوان كردند كه شخصيت پنج عامل اصلي را در بر دارد و پس از آن مك كري[7] و كاستا[8] (2007) نيز در پژوهش هاي خود به اين نتيجه دست يافتندكه شخصيت از پنج عامل اساسي (روان رنجور خويي ،برون گرايي تجربه پذيري ،وظيفه شناسي،توافق پذيري ) تشكيل شده است و بر همين اساس آزمون شخصيتي N[9] E[10] O[11]» را ساختند كه پنج عامل اساسي و شش عامل رويه مربوط به هر عامل را مورد بررسي قرار مي دهد .در پژوهش حاضر محقق بر آن شد كه ، به بررسي رابطه شادكامي با ويژگي هاي شخصيتي جانبازان وبه اهميّت و آگاهي جانبازان نسبت به اين امر بپردازد زيرا هر چه ميزان شناخت افراد از خود بالاتر باشد به همان نسبت موفقيّت در امور زندگي آسانتر مي باشد . در اين فصل به منظور ارائه تصويري روشن از مسأله ، ارائه مطالب در شش قسمت انجام گرفته است :در قسمت اول بيان مسأله و در قسمت دوم اهميّت و ضرورت تحقيق، درقسمت سوم ، هداف تحقيق و قسمت چهارم فرضيه هاي تحقيق و در نهايت به تعاريف نظري و تعاريف عملياتي پرداخته شده است .

مطالعه زندگي روحي – رواني جانبازان جنگ تحميلي ازجمله شادكامي جانبازان با توجه به نوع معلوليت هاي جسمي و ويژگي­هاي رواني شخصيتي­ آنان از همان سال هاي آغازين جنگ يكي از مسائل مهم روانشناسان بوده است . موج فزاينده­ي افسردگي ،پايين آمدن سن خودكشي ، افزايش طلاق و بزهكاري و بسياري از مشكلات رواني –اجتماعي ديگر،­­ واقعيّت هاي انكار ناپذيري هستند كه نشان مي دهد گويا شادي از جوامع بشري رخت بر بسته است . شادي ، موهبت بزرگي است كه بايد آن را جستجو كرد ، يافت و غنيمت شمرد و به ديگران منتقل كرد (آرگايل[12]،1383). شادي[13] ­­­با ­مجموعه­اي ­­ازكلمات مثبت از قبيل نشاط، خرسندي، خوشي، مسرّت، وجد ، لذّت، دلخوشي، خوش­بيني هم معناست­­(آيزنگ[14] ،1375).

همچنين شادكامي ، شامل رضايت از زندگي ، وجود عاطفه مثبت و نبود عاطفه منفي مي باشد (آرگايل،1383،ص 43).از آنجا كه شادي يكي از هيجانات اساسي بشر است ،لذا هر كس به فراخور خود در زندگي اش تجربه مي نمايد.شكي نيست كه همگي ما بطور فطري، درجستجوي حالات مطلوب و خوشايندهستيم. صفاتي چون شادي و غم ،شجاعت وترس،اعتماد بنفس و خود كم بيني و... ريشه در احساسات نيزدرجاي شخصيت افرادرا شكل مي دهند.  چرا كه اين احساسات،محركي براي تعامل ما با محيط پيرامون ما هستند كه اگر از تعادل منا سبي برخوردارباشند،سبب تصميم گيري هاي درست و منطقي درمشكلات زندگي مي شوند و موفقيت را در انجام شدن كار به دنبال خواهند داشت. همچنين انسان هاي شاد و داراي شخصيت سالم انسان هاي مسئوليت پذير و شهرونداني خوب خواهند بود.

مفهوم شخصيت و ويژگي هاي شخصيتي افراد در روانشناسي يك مفهوم رايج اما در عين حال فوق العاده پيچيده مي باشد. همانگونه كه آلپورت[15] (1961) بيان مي دارد وجود بيش از پنج تعريف متفاوت از شخصيت حاكي از پيچيدگي آن مي باشد اما در تعريف جامع شخصيت بيانگر آن دسته از ويژگي هاي فرد يا افراد است كه شامل الگوهاي ثابت فكري،عاطفي و رفتاري آنهاست. (پروين[16] و جان1382). ياشخصيت يك ساختار پويا از سيستم هاي روانشناسي افراداست كه تطبيق منحصر به فرد هر شخصي با محيط اطرافش را تعيين مي كند.(رابينز، ترجمه پارسائيان واعرابي،1382). درواقع شخصيت يك ويژگي است كه فرد را قادر به ارتباط با ديگران مي سازد.(گلد برگ[17] ،1990).

هرانساني­در نوع خود منحصر به فرد است.با وجود اين،دربين بسياري از انسان ها،آنقدر شباهت وجود دارد كه بتوان نكات مشتركي را در نظر گرفت. اگر چه روانشناسان وجود شباهت هايي بين افرادرا قبول دارندولي توجه آنها بيشتربه تفاوت افراداز يكديگرمعطوف است.جانبازان يكي از اقشار آسيب پذير وبسيار در معرض افسردگي و روان پريشي اند بررسي ميزان شادكامي در اين قشر به دلايل مختلف اهميت دارد. يكي از مهمترين پيامدهاي جنگ تحميلي،معلوليت جسمي ورواني عده اي از رزمندگان است كه همه ما آنها را با عنوان جانباز مي شناسيم برجاماندن حدود نيم ميليون جانباز از جنگ گوياي اين ادعاست. تحقيقات مختلف نشان داده است كه سلامت رواني جانبازان، توسط خود حادثه و استرس هاي ناشي از شرايط جسماني بعدي فرد مورد تهديد قرار مي گيرد ( رضايي 1373). از آنجا كه وجود مشكلات جسمي و رواني و اجتماعي مي تواند زمينه ساز گرايش فرد به افسردگي باشد. واز آنجايي كه جانبازان جنگ تحميلي متحمل آسيب هاي جسمي و رواني و اجتماعي فراواني شده اند و شديدا در معرض آسيب قرار دارند و اگر به اين قشر از جامعه توجه نشود زيانهاي جبران ناپذيري به سلامت فرد وارد مي شود، بنابر اين ضرورت تامل در مورد شادكامي با در نظر گرفتن ويژگي هاي شخصيتي بيش از پيش مطرح مي شود و اين سؤال به ذهن مي رسد كه آيا بين شادكامي و ويژگي هايشخصيتي جانبازان رابطه اي وجود دارد؟ اين پژوهش با هدف پاسخگويي به اين سؤال و سؤالات ديگر طراحي و اجرا خواهد شد.  

اما تعريف شادي به سادگي تجربه آن نيست . افلاطون در كتاب جمهوري به سه عنصر در وجود انسان اشاره مي كند كه عبارتند از : قوه عقل يا استدلال ، احساسات و اميال. افلاطون[18] شادي را حالتي از انسان مي داند كه بين اين سه عنصر تعادل و هماهنگي وجود داشته باشد . ارسطو شادي را زندگي معنوي مي داند . جامع ترين تعريف شادماني را وينهوون[19] ارائه مي دهد . به نظر او، شادماني به اين معناست كه فرد چقدر خود را دوست دارد .

براي ايجاد جامعه اي سالم و سازمان هاي پويا و با نشاط و بطور كلي جهت افزايش عواطف مثبت ، نيازمند راهكارهايي هستيم كه بتواند با ايجاد مهارت هاي شاد زيستن و شاد بودن در فضاي كار،­ خانه ، جامعه و زندگي افراد آنها را از خمودگي و ايستادگي نجات دهد(مارتين[20] 2007). آيزنك (1375) معتقد است كه شخصيّت انسان علاوه بر تأثير مستقيم بر شادي از طريق واكنش هاي احساسي نسبت به وقايع زندگي نيز تأثيرات پيچيده تري مي گذارد و شادكامي يكي از عوامل مؤثر در سلامت رواني است (آيزنگ ،1378).

در واقع سلامت رواني يكي از مسائل مهمي است كه در پيشبرد اهداف هر نظامي بايد مورد تأكيد قرار گيرد . مسأله تأمين سلامت روان براي كليه افراد جامعه است، چون جامعه اي كه بهداشت به مفهوم سلامت و تعامل رواني در آن متزلزل باشد و افراد در وضعيت نابساماني به سر مي برند، فكر ترقّي و كمال در تمام جنبه هاي زندگي اعم از اقتصاد ،اجتماعي، علمي و فرهنگي ميسّر نخواهد بود. دليل بسيار مهم براي اينكه مردم بايد در افزايش ميزان شاديشان بكوشند اين است كه ميان شادي و سلامتي رابطه ي قوي وجود دارد (آيزنگ،1378) .

تلاش پژوهش حاضر بر اين است  كه آيا بين شادكامي و ويژگي هاي شخصيتي جانبازان ،رابطه اي وجود دارد كه باپاسخ به آن بتوان در جهت غني سازي يافته هاي علمي وپژوهشي مفيد واقع شود.

سئوالات پژوهش

سئوال اصلی پژوهش : آيا بين ویژگی­های شخصیتی و شادکامی جانبازان استان چهار محال وبختياري رابطه «چندگانه»وجود دارد؟

سئوال فرعی اول پژوهش : آيا بين روان رنجور خويي با شادكامي در جانبازان رابطه وجود دارد؟

سئوال فرعی دوم پژوهش : آيا بين برون گرايي با شادكامي در جانبازان رابطه وجود دارد؟

سئوال فرعی سوم پژوهش : آيا بين انعطاف پذيري با شادكامي در جانبازان رابطه وجود دارد؟

سئوال فرعی چهارم پژوهش : آيا بين مسئوليت پذيري با شادكامي در جانبازان رابطه وجود دارد؟

سئوال فرعی پنجم پژوهش : آيا بين سازگاري  با شادكامي در جانبازان رابطه وجود دارد؟

روش پژوهش       

جامعه آماری ، نمونه و روش نمونه گیری

جامعه آماري اين پژوهش را كليه جانبازان داراي پرونده در بنيادشهيد وامورايثارگران استان چهار محال وبختياري تشكيل داده اند. كل جامعه آماري حدود 2765 نفر بود. دراين پژوهش با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي ساده تعداد 223 انتخاب گرديدند.

ابزارهای پژوهش

در اين پژوهش با توجه به اهداف ، علاوه بر پرسشنامه جمعيت شناختي ( محقق ساخته) از او پرسشنامه پنج عامل شخصيت ، پرسشنامه شادكامي آكسفورد ) استفاده به عمل آمد كه در زير به تفصيل به معرفي پرسشنامه ها و شواهد حاكي از روائي و پايايي آنها پرداخته شده است.

 پرسشنامه جمعيت شناختي

پژوهشگر با در نظر گرفتن ويژگي هاي پژوهش، در ابتدا پرسشنامه جمعيت شناختي شامل سن، تحصيلات ، سابقه كار، درصد جانبازي را تنظيم نموده و ضميمه مجموعه پرسشنامه ها قرار داد.

پرسشنامه پنج عامل شخصيت

پرسشنامه ويژگي هاي شخصيتي ( NEO-FFI)

اين پرسشنامه، فرم كوتاه شده پرسشنامه NEO-PI-R است كه توسط كاستاو مك كرا [21]در سال 1989 تهيه و تدوين شده است . پرسشنامه NEO-FFI  براي به دست آوردن اندازه مختصر و مفيدي از پنج عامل بنيادي شخصيت ساخته شده است. اين پرسشنامه حاوي 5 حيطه و 60 سوال مي باشد . اين حيطه ها به ترتيب عبارتند از : روان رنجور خوئي، برون گرائي، تجربه پذيري ،توافق پذيري و وظيفه شناسي. هر يك از اين 5 حيطه  با 12 سوال سنجيده مي شود.

پاسخ نامه اين پرسشنامه بر اساس مقياس پنج درجه اي ليكرت تنظيم شده است. نمره گذاري اين پرسشنامه در تمامي موارد يكسان نيست ( جدول 3-8)، بدين معني كه در نمره گذاري برخي از موارد " كاملا مخالفم"  نمره 5 ، " مخالفم" نمره 4، " نظري ندارم" نمره 3،" موافقم"  نمره 2 و " كاملاً موافقم " نمره 1 را به خود اختصاص مي دهند . در حالي كه برخي ديگر از مواد اين پرسشنامه به صورت عكس حالت گفته شده نمره گذاري مي شوند.

پرسشنامه شادكامي آكسفورد

اين پرسشنامه در سال 1989 توسط آرگايل[22] تهيه شده است. آرگايل و همكاران ضريب آلفاي 90/0را با 347 آزمودني بدست آوردند.اين پرسشنامه داراي 29 ماده و چهار گزينه اي مي باشد و نمره از صفر كمترين ميزان تا 3 بيشترين ميزان شادي داده مي شود.

یافته های پژوهش

جدول (1) میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای تحقیق

سئوال اصلی : آيا بین ویژگی های شخصیتی و شادکامی رابطه وجود دارد؟  

جدول (2) همبستگی بین ابعادویژگی های شخصیتی با شادکامی

^«« 01/0≥P      ^« 05/0≥P

همانگونه که نتایج جدول (2) نشان می دهد، از بین ویژگی های شخصیتی، روان آزردگی با شادکامی (05/0≥P) همبستگی منفی و معنادار داشته و مولفه های برون گرایی، گشودگی (01/0≥P) و موافق بودن (05/0≥P) با شادکامی همبستگی مثبت و معنادار داشته اند. بین باوجدان بودن و شادکامی همبستگی معنادار حاصل نشده است (05/0<P).

آيا بین ویژگی های شخصیتی و شادکامی رابطه چندگانه وجود دارد؟

جهت تحلیل آماری این فرضیه با استفاده از رگرسیون همزمان و گام به گام، رابطه چندگانه بین ویژگی های شخصیتی و شادکامی مورد بررسی قرار گرفته است که در جداول 2 تا 5 ارایه شده اند.

2-1- بررسی رابطه چندگانه به شیوه همزمان بین ویژگی های شخصیتی و شادکامی

جدول (3)  رگرسیون همزمان برای پیش بینی شادکامی از طریق ویژگی های شخصیتی

نتایج جدول 3 نشان داده که ضریب همبستگی چندگانه برابر با 331/0 حاصل شده و معنادار بوده است (01/0≥P). به عبارت دیگر، حداقل یکی از ابعاد ویژگی های شخصیتی قادر به پیش بینی شادکامی بوده است. مجذور ضریب همبستگی چندگانه برابر با 11/0 بدست آمده و بیانگر این است که 11 درصد از تغییرات شادکامی از طریق ویژگی های شخصیتی تبیین می شود.

جدول(4) رگرسیون همزمان برای پیش بینی شادکامی از طریق ویژگی های شخصیتی

^«« 01/0≥P      ^« 05/0≥P

چنانچه در جدول (4) مشاهده می شود، از بین ویژگی های شخصیتی برون گرائی و گشودگی پیش بینی معناداری برای شادکامی بوده اند. مقدار ضریب بتا استاندارد برون گرائی در رگرسیون همزمان معادل 25/3 و مقدار ضریب بتا استاندارد گشودگی معادل 31/2 است. ضریب بتا استاندارد بدین معنی است که یک واحد افزایش بر حسب انحراف معیار در نمرات برون گرایی و شادکامی به ترتیب 25/3 و 31/2 واحد برحسب انحراف استاندار در شادکامی افزایش به وجود آورده است.

بررسی رابطه چندگانه به شیوه گام به گام بین ویژگی های شخصیتی و شادکامی

جدول (5) ضریب همبستگی چندگانه به شیوه همزمان بین ویژگی های شخصیتی و شادکامی 

همان‏گونه که از نتایج جدول (5) مشهود است، در دو گام ویژگی های شخصیتی پیش بینی کننده شادکامی  بوده اند. در رگرسیون به شیوه گام به گام، بین برون گرائی و گشودگی با شادکامی همبستگی چندگانه وجود داشته است. ضریب همبستگی چندگانه بین برون گرائی و شادکامی معادل 273/0 حاصل شده و مجذور ضریب همبستگی چندگانه نیز 075/0 بدست آمده که بیانگر این بوده که 5/7 درصد از واریانس شادکامی را مولفه برون گرائی پیش بینی نموده است. ضریب همبستگی چندگانه بین گشودگی با شادکامی نیز معادل 311/0 بوده که 2/2 درصد از واریانس شادکامی را پیش بینی نموده است.

جدول (6) ضرایب رگرسیون برای پیش‏بینی شادکامی از طریق ویژگی های شخصیتی (رگرسیون گام به گام)

همانگونه که نتایج جدول (6) نشان داده در گام دوم، بتا استاندارد برای مولفه های برون گرائی و گشودگی به ترتیب معادل 25/0 و 14/0 بوده، به عبارت دیگر با اضافه شدن یک انحراف استاندار به برون گرایی و گشودگی به ترتیب به میزان 25/0 و 14/0 واحد برحسب انحراف استاندارد به شادکامی افزوده شده است. مقدار ثابت نیز 35/2 محاسبه شده است. بدین ترتیب، معادله رگرسیون گام به گام برای پیش بینی شادکامی براساس ویژگی های شخصیتی به صورت زیر خواهد بود:

(گشودگی) 46/0 + (برون گرائی) 69/0 +  35/2 = شادکامی

سوالات فرعی :

1-  آيا  بین روان رنجور خویی و شادکامی رابطه چند گانه وجود دارد؟

جدول(7) ضریب همبستگی چندگانه بین روان رنجور خویی و شادکامی 

همان‏گونه که از نتایج جدول (7) مشهود است، روان رنجور خویی پیش بینی کننده شادکامی  بوده اند. در رگرسیون به شیوه گام به گام، بین روان رنجور خویی با شادکامی همبستگی چندگانه وجود داشته است. ضریب همبستگی چندگانه بین برون گرائی و شادکامی معادل 171/0 حاصل شده و مجذور ضریب همبستگی چندگانه نیز 029/0 بدست آمده که بیانگر این بوده که 9/2 درصد از واریانس شادکامی را مولفه روان رنجور خویی پیش بینی نموده است.

جدول (8) ضرایب رگرسیون برای پیش‏بینی شادکامی از طریق همبستگی چندگانه بین روان رنجور خویی و شادکامی (رگرسیون گام به گام)

همانگونه که نتایج جدول (8) نشان داده ، بتا استاندارد برای مولفه های روان رنجور خویی معادل 28/0- به عبارت دیگر با اضافه شدن یک انحراف استاندار به روان رنجوری  به میزان171/0- واحد برحسب انحراف استاندارد از شادکامی کاسته شده است. مقدار ثابت نیز 77/56 محاسبه شده است. بدین ترتیب، معادله رگرسیون برای پیش بینی شادکامی براساس ویژگی روان رنجور خویی به صورت زیر خواهد بود:

 (روان رنجور خویی) 28/0 -  77/56 = شادکامی

2-  آيا بین برون گرایی و شادکامی رابطه چندگانه وجود دارد؟

جدول (9) ضریب همبستگی چندگانه بین برون گرایی و شادکامی 

همان‏گونه که از نتایج جدول (9) مشهود است، برون گرایی پیش بینی کننده شادکامی  بوده اند. در رگرسیون به شیوه گام به گام، بین برون گرایی با شادکامی همبستگی چندگانه وجود داشته است. ضریب همبستگی چندگانه بین برون گرائی و شادکامی معادل 27/0 حاصل شده و مجذور ضریب همبستگی چندگانه نیز 075/0 بدست آمده که بیانگر این بوده که 5/7 درصد از واریانس شادکامی را مولفه برون گرایی پیش بینی نموده است.

جدول(10) ضرایب رگرسیون برای پیش‏بینی شادکامی از طریق همبستگی چندگانه بین برون گرایی  و شادکامی (رگرسیون گام به گام)

همانگونه که نتایج جدول (10) نشان داده ، بتا استاندارد برای مولفه های برون گرایی معادل 73/0 به عبارت دیگر با اضافه شدن یک انحراف استاندار به برون گرایی به میزان27/0 واحد برحسب انحراف استاندارد به شادکامی افزوده شده است. مقدار ثابت نیز 84/17 محاسبه شده است. بدین ترتیب، معادله رگرسیون برای پیش بینی شادکامی براساس ویژگی برون گرایی به صورت زیر خواهد بود:

(برون گرایی) 27/0 +  84/17 = شادکامی

3- آيا بین انعطاف پذیری و شادکامی رابطه چند گانه وجود دارد؟

جدول (11) ضریب همبستگی چندگانه بین انعطاف پذیری و شادکامی 

همان‏گونه که از نتایج جدول (11) مشهود است، انعطف پذیری پیش بینی کننده شادکامی  بوده اند. در رگرسیون به شیوه گام به گام، انعطاف پذیری با شادکامی همبستگی چندگانه وجود داشته است. ضریب همبستگی چندگانه بین انعطاف پذیری و شادکامی معادل 17/0 حاصل شده و مجذور ضریب همبستگی چندگانه نیز 031/0 بدست آمده که بیانگر این بوده که 1/3 درصد از واریانس شادکامی را مولفه انعطاف پذیری پیش بینی نموده است.

جدول(12) ضرایب رگرسیون برای پیش‏بینی شادکامی از طریق همبستگی چندگانه بین انعطاف پذیری  و شادکامی (رگرسیون گام به گام)

همانگونه که نتایج جدول (12) نشان داده ، بتا استاندارد برای مولفه های انعطاف پذیری معادل 54/0 به عبارت دیگر با اضافه شدن یک انحراف استاندار به انعطاف پذیری به میزان17/0 واحد برحسب انحراف استاندارد به شادکامی افزوده شده است. مقدار ثابت نیز 05/27 محاسبه شده است. بدین ترتیب، معادله رگرسیون برای پیش بینی شادکامی براساس ویژگی انعطاف پذیری به صورت زیر خواهد بود:

(انعطاف پذیری) 17/0  + 05/27  = شادکامی

4- آيا بین مسئولیت پذیری و شادکامی رابطه چندگانه وجود دارد؟

از آنجا که در تحقیق انجام شده مشخص گردیده که مولفه های دیگر پنج عامل شخصیت پیش بینی کننده شادکامی بوده و مسئولیت پذیری چنین پیش بینی را نشان نداده و در عین حال تحلیل های آماری امکان انجام رگرسوین مورد نظر را فراهم نمی نماید بنابراین می توان نتیجه گرفت که مسئولیت پذیری نمی تواند پیش بینی کننده شادکامی باشد. 

5- آيا بین سازگاری و شادکامی رابطه چند گانه وجود دارد؟

جدول (13) ضریب همبستگی چندگانه بین سازگاری و شادکامی 

همان‏گونه که از نتایج جدول (13) مشهود است، سازگاری پیش بینی کننده شادکامی  بوده اند. در رگرسیون به شیوه گام به گام، سازگاری با شادکامی همبستگی چندگانه وجود داشته است. ضریب همبستگی چندگانه بین سازگاری و شادکامی معادل 16/0 حاصل شده و مجذور ضریب همبستگی چندگانه نیز 026/0 بدست آمده که بیانگر این بوده که 6/2 درصد از واریانس شادکامی را مولفه سازگاری پیش بینی نموده است.

جدول(14) ضرایب رگرسیون برای پیش‏بینی شادکامی از طریق همبستگی چندگانه بین سازگاری  و شادکامی (رگرسیون گام به گام)

همانگونه که نتایج جدول (14) نشان داده ، بتا استاندارد برای مولفه های سازگاری معادل 32/0 به عبارت دیگر با اضافه شدن یک انحراف استاندار به مسئولیت پذیری به میزان16/0 واحد برحسب انحراف استاندارد به شادکامی افزوده شده است. مقدار ثابت نیز 53/33 محاسبه شده است. بدین ترتیب، معادله رگرسیون برای پیش بینی شادکامی براساس ویژگی سازگاری به صورت زیر خواهد بود:

(سازگاری) 16/0  + 53/33  = شادکامی

بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری در باب فرضیه اول

نتایج فرضیه اول تحقیق نشان داد که از بین ابعاد ویژگی های شخصیتی، روان آزردگی (05/0≥P) در جهت منفی و برون گرایی (01/0≥P)، گشودگی (01/0≥P) و موافق بودن (05/0≥P) در جهت مثبت با شادکامی همبستگی معنادار داشته اند و براساس نتایج تحقیق، مولفه­ي با وجدان بودن از ابعاد ویژگی های شخصیتی با شادکامی رابطه معنادار نداشته ‏است (05/0<p). نتایج این فرضیه با یافته‏های کاستا و مک کری (1980) که نشان دادند شادکامی با سطح بالای برون گرایی و سطح پایین روان نژند گرایی رابطه دارد، و با یافته های دنو و همکاران  (1998) که ابعاد درون گرایی و روان نژند گرایی را قوی ترین پیش بینی کننده های شادکامی در بین عوامل پنج  گانه شخصیتی می دانستند و با نتایج گروسی و همکاران (1385) که رابطه بین برون گرایی و شادکامی را نشان دادند و همچنین با نتایج فارنهام و چنج (2002)  مبنی بر اینکه بین برون گرایی با شادکامی رابطه وجود دارد. با نتایج فرضیه اول تحقیق همسو بوده است.

بحث و نتیجه گیری در باب فرضیه دوم

نتایج فرضیه‏ی دوم تحقیق نشان داد که از بین ابعاد ویژگی های شخصیتی، در مدل رگرسیون همزمان و گام به گام برون گرائی و گشودگی پیش بینی کننده‏ی شادکامی بوده اند. این نتایج با یافته های فرانسیس و همکاران (2000)، فارنهام و چنج (2002) تا حدودی همسو بوده است و با نتایج هایز و جوزف (2002) ناهمسو بوده است.

وینهوون[23](۱۹۸۸) معتقد است شادی به درجه یا میزانی گفته می شود که شخص درباره مطلوبیت کل زندگی خود قضاوت می کند. به عبارت دیگر شادی به این معناست که فرد به چه میزانی کل زندگی خود را دوست دارد (آرگایل،۱۳۸۲). ایوانس(1994)بر اساس مطالعات خود نتیجه گرفتند که صفات شخصیتی یا بر عواطف مثبت تاثیر می گذارد یا بر عواطف منفی و در نتیجه ارزیابی افراد از شرایط زندگی را تعیین می کند، عوامل محیطی نیز تحت شرایط خاصی بر ارزیابی شناختی افراد از شرایط زندگی تاثیر می گذارند. به نظر می رسد که بسیاری از عوامل محیطی و شخصیتی که با شادکامی در بزرگسالان رابطه دارد، با رضایت از زندگی نوجوانان نیز رابطه داشته باشد. برای مثال، دستیابی به اهداف، خصوصاً اهدافی که درونی می باشند، باعث افزایش رضایت از زندگی بزرگسالان و نوجوانان می شود و به ادراکات مثبت شخص منجر می گردد(به نقل از برادلی و کروین،2004). نتایج پژوهش های مایرز(2000) و پترسون(2000) نشان داده است که شادی صرف نظر از چگونگی کسب آن می تواند سلامت جسمانی را بهبود بخشد.افراد شاد احساس امنیت بیشتری می کنند، آسانتر تصمیم می گیرند، روحیه­ي مشارکتی بیشتری دارند و نسبت به کسانی که با آنها زندگی می کنندبیشتراحساس رضایت می کنند.(میرز2002 به نقل از میرشاء جعفری و همکاران1381). به طور خاص، با توجه به اثرات شادی بر بهزیستی و سلامت ذهن، می توان گفت شادی با علائم افسردگی پایین، سطح پایین اضطراب و سازگاری بهتر روانشناختی ارتباط دارد (کاترون 2002). با توجه به موارد بالا، ضرورت پرداختن به مقوله­ي شادی از جهت اثرات آن در خانواده، نیز اهمیت دارد. شادی امری مسری است، یعنی شادی یک فرد می تواند در دیگران نیز شادی پدید آورد(مثلا شادی والدین، شادی فرزندان و شادی فرزندان شادی والدین را به همراه دارد.)دیگر این که همبستگی فرد را با محیط می گستراند و زندگی را دل پذیرتر می سازد.(عابدی، 1383).  

       یکی از مهمترین پیامدهای جنگ تحمیلی ، معلولیت جسمی و روانی عده ای از رزمندگان است که آنها را با عنوان جانبازان می شناسیم . تحقیقات مختلف نشان داده است که سلامت روانی جانبازان، توسط خود حادثه و استرسهای ناشی از شرایط جسمانی فرد مورد تهدید قرار می گیرد (رضایی 1373) . از آنجا که وجود مشکلات جسمی و روانی و اجتماعی می تواند زمینه ساز گرایش فرد به افسردگی باشد و از آنجایی که جانبازان جنگ تحمیلی متحمل آسیب های جسمی ، روانی و اجتماعی فراوانی شده اند و شدیدا در معرض آسیب قرار دارند و اگر به این قشر از جامعه توجه نشود زیانهای جبران ناپذیریی به سلامت جانبازان وارد می شود. بنابراین ضرورت تامل در مورد شادکامی با در نظر گرفتن ویژگی های شخصیتی بیش از پیش مطرح می شود. براساس نتایج تحلیل رگرسیون، مولفه های برون گرایی و گشودگی بر شادکامی موثر واقع شده‏اند افراد برون گرا افرادی اجتماعی هستند و علاوه بر آن، این گونه افراد دوستدار دیگران بوده و تمایل به شرکت در اجتماعات ، هیجان و تحرک را دوست دارند و به موفقیت در آینده امید وارند. این گونه افراد معمولا پر انرژی بوده و همیشه مشغول فعالیت هستند، این افراد به راحتی و فراوانی می خندند و اغلب خنده رو و بشاش هستند و روحیه ای شاد و خوش بین دارند.

بحث و نتیجه گیری در باب فرضیه سوم

   پژوهش های کاستا و مک کرا، 1980 نشان می دهد که شادمانی و میزان رضایت از زندگی با برون گرایی در ارتباط است و هیجانهای مثبت بیش از همه با پیش بینی شادمانی ارتباط دارد گشودگی به جنبه ها یا محدوده های تجربی که فرد در برابر آنها باز است اختصاص داده شده است. این افراد تصورات روشن و زندگی تخیلی فعالی دارند، این افراد به دنبال خیال، نه به عنوان یک سازو کار فرار، بلکه برای ایجاد یک دنیای درونی زیبا و جالب علاقه مندند. درک عمیق تری از هنر و زیبایی دارند و دیدگاه مثبتی به هیجان ها به عنوان یکی از ابعاد مهم زندگی دارد. گشودگی در رفتار به شکل علاقه مندی به داشتن فعالیت های مختلف ، رفتن به محل های جدید و یا حتی خوردن غذاهای غیر معمول نمایان می شود. پیشرفت های سریع فن آوری و اطلاع رسانی ، علیرغم مزایای فناوری ، خلائی را برای انسان معاصر به وجود آورده است . موج فزاینده افسردگی ، پائین آمدن سن خود کشی ، افزایش طلاق و بزهکاری و بسیاری از مشکلات روحی – اجتماعی دیگر ، واقعیت انکار ناپذیری هستند که نشان می دهند، گویا شادی از جوامع بشری رخت بربسته است. بنابراین شادی، موهبت بزرگی است که باید آن را جستجو کرد، یافت و غنیمت شمرد و به دیگران نیز منتقل کرد.

بحث و نتیجه گیری در باب فرضیه چهارم

فرضیه چهارم مبنی بر وجود رابطه بین مسئولیت پذیری با شادکامی مورد تایید قرار نگرفت. از آنجا که در تحقیق انجام شده مشخص گردیده که مولفه های دیگر پنج عامل شخصیت پیش بینی کننده شادکامی بوده و مسئولیت پذیری چنین پیش بینی را نشان نداده و در عین حال تحلیل های آماری امکان انجام رگرسوین مورد نظر را فراهم نمی نماید بنابراین می توان نتیجه گرفت که مسئولیت پذیری نمی تواند پیش بینی کننده شادکامی باشد.

بحث و نتیجه گیری در باب فرضیه پنجم

فرضیه پنجم مبنی بر اینکه بین سازگاری با شادکامی رابطه معنی دار وجود دارد ، مورد تایید قرار گرفت. همانگونه که نتایج جدول (13) نشان داده ، بتا استاندارد برای مولفه های سازگاری معادل 32/0 به عبارت دیگر با اضافه شدن یک انحراف استاندار به مسئولیت پذیری به میزان16/0 واحد برحسب انحراف استاندارد به شادکامی افزوده شده است. مقدار ثابت نیز 53/33 محاسبه شده است. بدین ترتیب، معادله رگرسیون برای پیش بینی شادکامی براساس ویژگی سازگاری به صورت زیر خواهد بود:

(سازگاری) 16/0  + 53/33  = شادکامی

همان‏گونه که از نتایج جدول (13) مشهود است، سازگاری پیش بینی کننده شادکامی  بوده اند. در رگرسیون به شیوه گام به گام، سازگاری با شادکامی همبستگی چندگانه وجود داشته است. ضریب همبستگی چندگانه بین سازگاری و شادکامی معادل 16/0 حاصل شده و مجذور ضریب همبستگی چندگانه نیز 026/0 بدست آمده که بیانگر این بوده که 6/2 درصد از واریانس شادکامی را مولفه سازگاری پیش بینی نموده است.

همچنین دیگر نتایج تحقیق نشان داد که هیچ یک از عوامل عمده جمعیت شناختی از قبیل (درصد جانبازی،  سن،  وضعیت شغلی، تحصیلات) یا شادکامی رابطه معناداری نداشته اند و با نتایج تحقیق آیزنک (1378) همسو بوده است و یافته‏های همسوی دیگری که بتوانند در راستای یافته‏های تحقیق حاضر قرار گرفته و شواهدی مبنی بر وجود شرایط مشابه این جامعه‏ی آماری با جوامع دیگر را تبیین کنند، بدست نیامد.

منابع

آرگایل م.1383. روان شناسی شادی. ترجمه م کلانتری. م گوهری انارکی. ح طاهر نشاط دوست. ح پالاهنگ. ف بهرامی. اصفهان: جهاد دانشگاهی.380صفحه.

اسلامی نسب، علی(1372) مجموعه قوانین و مقررات استخدامی جانبازان، 1379، ص6{تهران}. انتشارات صفی علیشاه.

آیزنك م. 1375. روان شناسی شادی. ترجمه م فیروز بخت.خ بیگی. تهران: انتشارات بدر.223 صفحه.

آیزنک مایکل. 1378. همیشه شاد باشید. ترجمه زهرا چلونگر. تهران :انتشارات نو اندیش.

پروين ل و جان الف . (1382) .شخصيت ، نظريه پژوهش . ترجمه : م ج جوادي ، پ كديور .تهران : انتشارات آ  ، همكاران . تهران : انتشارات رشد

دانایی س. 1387.شادمانی. قابل دسترسی در سایتhttp://www.sepideh danaei.com

رابینز اپ.1382.رفتار سازمانی. ترجمه ع پارسائیان. م اعرابی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.جلد یک 444ص.

عابدی م.(1383). بررسی و مقایسه اثر بخشی روش های مشاوره ی شغلی به سبک نظریه یادگیری اجتماعی.سازگاری شغلی و مدل شناختی- رفتاری شادمانی فورادیس بر کاهش فرسودگی شغلی مشاوران آموزش و پرورش اصفان. پایان نامه دکترای مشاوره. دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی. تهران

گروسي م . (1385 ) هنجاريابي جديد  شخصيتي MEO و بررسي تحليل ويژگي ها و ساختار عاملي آن بين دانشجويان دانشگاه هاي ايران . پايان نامه ي دكترا . تهران : دانشگاه تربيت مدرس .

Allport GW. 1961. Pattern and Growth in Personality. New york :Holt. Publishing .

Barlow JP 2002. The measurement of optimismand hoperelationtocalageretailon and academicsnccess. PhdThesis.Lowa University Ames,LA,USA,445p.

Cheng, Helen & Furnham, Adrian. (2003). Personality, self-esteem, and demographic predictions of happiness and depression. Personality and Individual Differences. 34(6), 113-117.

Deneve, Kristina & Cooper, Harris. (1998). The Happy Personality: A Meta-Analysis of 137 Personality Traits and Subjective Well-Being.Psychological Bulletin. 124(2), 197-229.

Francis, L. J., Brown, I. B., Lester, D., & Philipchalk, R. (1998). Happiness as stable extroversion: A cross-cultural examination of the reliability and validity of the Oxford Happiness Inventory among students in the U.K., U.S.A., Australia and Canada. Personality and Individual Differences, 24, 167-171.

Gold berg LR.1990.An alteronativedescriptioin op personality the Big-five factor sturcure.Jaurnal of personality and social Psxchology,59.1216-1229.

Hayes, N.& Joseph, S.(2002). Big 5 correlutes of 3 measures of subjective well- being. Personality & Individual Differences. Vol: 33(8).P.P. 1325-1342

MccraeRR , Costa PT . 1980 . Personality trail structure as a himaniniversal . American Psychologist . vol. 52 PP:509-516.

Myers,P.G.(2000). Happy and helth. Psychology science, 70, 97-97

Veenhoooven R.1988.developments in satifacation research.Sousial Indicators Research,37,1.