میزان اثر بخشی فعالیت های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بنیاد شهید و امور ایثارگران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثر بخشی فعالیت های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بنیاد شهید و امور ایثارگران بود. روش پژوهش، توصیفی – پيمايشي و جامعه آماری شامل کلیه خانواده های شهدا و ایثارگران استان چهارمحال و بختیاری در  سال 1391 که تعداد آنها 9386 خانواده بود. براساس جدول كرجيس و مورگان(1970) حجم نمونه آماري 274 نفر بدست آمد اما پرسشنامه هاي كامل شده و برگشتي 255 عدد بود.روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جامعه آماری بود.ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه 18 سوالی محقق ساخته بود که  براساس ضریب کندال میزان روایی پرسشنامه 75/0 و پایایی آن،از طريق ضریب آلفای کرونباخ 87/0 بدست آمد. به منظور تحلیل استنباطی داده ها  از روشهاي آماری آزمون t  تک متغیره، آزمون تحليل واريانس چندمتغيره (مانوا) استفاده شد.نتایج نشان داد: میانگین های حاصله در زمینه تاثیر تولید فیلم مستند از خانواده های شهدا و ایثارگران، تولید فیلم مستند داستانی از سوژه های موجود در زندگی نامه شهدا و جانبازان، تشویق و جذب نویسندگان فیلم نامه و کارگردان های تئاتر و سینما جهت تولید اثار نمایشی و مستند با موضوع ایثار و شهادت، جشنواره های استانی و سراسری فیلم نامه نویسی و نمایش نامه نویسی، مصاحبه با خانواده های معظم شهدا همرزمان شهدا و ایثارگران،جمع آور دست نوشته ها و خاطرات و زندگی نامه ها و فیلم و عکس و اسکن آثار ایثارگران و شهدا، برگزاری یادواره ها و یادبود های شهدا در سطح شهر های استان، ساخت و نصب تابلو های تبلیغی شهید و شهادت در سطح استان، طراحی تصاویر دیواری سرداران شهید استان و سخنان آنها، و      نام گذاری اماکن و معابر به نام شهدا بزرگتر از میانگین فرضی(3) بود و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر و به لحاظ آماری نیز معنادار بود بنابراین برنامه های مذکور در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بود.

کلید واژه ها: فرهنگ ایثار و شهادت، بنیاد شهید و امور ایثارگران، خانواده های شهدا و ایثارگران.

مقدمه

شهادت، شهيد و ايثارگر ،واژگاني درخشان در قاموس فرهنگ اسلامي و تضميني براي پويايي و حيات مكتب عزت بخش و ارزش آفرين اسلام اند، انقلاب اسلامي ايران كه زاده و حيات يافته از تحقق و تجسم  عيني اين واژه هاست.براي بقاء و دوام خود،به زيستن در فضاي شهادت و عشق بازي در عالم نيازمند است،به طوري كه ايجاد چنين فضايي علاوه برجلب نظر و عنايت خداوند متعال نظر به بسيج يكپارچه ي جامعه دارد. دراين راستا براي اين كه تاريخ از حركت انقلاب انقلاب اسلامي بخوبي يادكند، همواره مي بايد وارثان و صاحبان حقيقي آن يعني شهدا و خانواده هاي ايثارگران و ارزش هاي ايشان پاس داشته شود.

انوري(1381) در تعريف شهادت مي گويد:شهادت يعني كشته شدن در راه خدا، آنكه به شهادت دست يافته و در راه خدا كشته شده به فرموده شهيد مطهري شهادت مرگ آگاهانه در راه هدف مقدس است. عملي آگاهانه و اختياري است و شهيدان شمع محفل بشريت هستند(ص14).

از دلالت معنايي تجربه و مفهوم شهادت آشكار مي شود كه اين تجربه، فعاليتي هوشيارانه است كه فرد در آن عالمانه حضور داشته و علاوه براين عملي ارادي و مختارانه است. بنابراين به اجمال ميتوان گفت كه شهادت ،تجربه اي است كه وابسته به چهار فعاليت؛هشياري،اراده، آرمان گرايي وپس زدن غرايز است با توجه به اين چهار مؤلفه ميتوان شهادت را بر مبناي تئوري هاي روانشناختي استعلايي ترين تجربه بشري قلمداد كرد(حسيني ، 1384).

هشت سال دفاع مقدس جزيي از تاريخ ايران است و از وظايف هر ملتي پاسداري از تاريخ خود و توضيح و تشريح حماسه آفريني هاي ملت خود مي باشد. اشاعه اين موضوع به ويژه نوع ادبي آن در كتابهاي درسي امري لازم است زيرا هم عامل انتقال اين ميراث و هم زمينه ساز خلق آثاري خواهد بود كه انتظارمي رود در آينده به دست كساني كه اين سالها را نديده يا حتي هنوز متولد نشده اند بوجود آيند. انقلاب و نظام اسلامي ايران تجربه اي گران از ايثار،جانبازي،عشق و دلدادگي دارد و نبايد ارزشهاي طبيعي و غني آن كم رنگ يا بي رنگ شود،بلكه بايد با بهادادن به اين اندوخته ها و غنا بخشيدن به فرهنگ شهادت با سوق ظرفيت ها و امكانات لازم ، زمينه هايي را فراهم ساخت تا هر مسلماني به ويژه ايراني به بوي آن معطر شود.

در طول تاريخ و نزد همه ي اقوام و ملل،جهاد،ايثار و شهادت از مقام رفيعي برخوردار بوده است و هر گاه كسي با مجاهدت خويش و با نيت رضايت پروردگار و خدمت به انسان، جان خويش را از دست داده، به مقام شهادت دست يافته اند بنابراين شهادت و ايثار قبل از اين كه پديده ديني باشد،امري انساني است يعني متعلق به فطرت عدالت خواه و حق طلب انسان و جامعه ي بشري است. مطالعه زندگي مردان بزرگ و شخصيت هاي وزين جهان، درسهايي مي آموزد كه در نشيب و فرازهاي زندگي، بهترين راهنماي او به شمار مي آيد با خواندن سرگذشت بزرگان،ايثارگران و قهرمانان نكات ارزشمندي را آموخته و براي مقابله با مشكلات زندگي آماده مي گردد. تعليم و تبليغ زندگي مردان الهي و شخصيت هاي برجسته روح فضيلت ،پاكي، ايمان ، فداكاري و پيروي از حق را در جامعه تقويت مي كند (هاشمی نجف آبادی، 1388).

خمير مايه و عصاره ي فرهنگ ايثار و شهادت ، از خود گذشتگي و اخلاص و آزاد منشي هدفمند است هرگاه ايثار و جهاد سر لوحه ي رفتار قرار گیرد ،ايجاد روابط تلخ و خصومت آميز ،ناممكن خواهد بود. ايجاد قرون و سپس توسعه يك فرهنگ در ميان يك جامعه فعاليتي تدريجي و زمان براست بنابراين،بر مسئولان فرهنگي جامعه است كه از شیوه هاي متنوع و كارآمد در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت بهره ببرند.

يكي از راههاي ترويج فرهنگ ايثار و شهادت، انجام فعالیت های است که برای خانواده های شهدا و ایثارگران صورت می گیرد.به همین منظور بنیاد شهید و امور ایثارگران فعالیت های متنوعی را طی چند ساله گذشته برای این خانواده ها انجام داده است، اما این که تا چه حد این فعالیت ها در  ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده موضوعی است که در پژوهش حاضر به آن پرداخته می شود. بر همین اساس در این پژوهش فعالیت های که طی سال های 91-1390 در جهت ترويج فرهنگ ايثار و شهادت برای خانواده های شهدا و ایثارگران در بنیاد شهید و امور ایثارگران استان چهارمحال و بختیاری انجام شده مورد مطالعه قرار می گیرد.

روش

روش پژوهش:با توجه به اینکه در این پژوهش، پژوهشگر در صدد بررسی میزان اثر بخشی فعالیت های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بنیاد شهید و امور ایثارگران با استفاده از نظرات خانواده های شهدا و ایثارگران بوسیله پرسشنامه بسته پاسخ  بوده بنابراین، روش پژوهش، توصیفی و از نوع پيمايشي می باشد.

جامعه آماری:جامعه پژوهش حاضر، شامل کلیه خانواده های شهدا و ایثارگران استان چهارمحال و بختیاری در  سال 1391 مي باشد.

حجم نمونه :براي تعيين حجم نمونه آماري از جدول كرجيس و مورگان(1970) استفاده  شد.بر اساس محاسبات اين جدول براي جامعه آماري(خانواده های شهدا و ایثارگران) با 9386 نفر حجم نمونه اي برابر با 274 نفر كفايت مي كند. بنابراين، حجم نمونه پژوهش 274 نفر انتخاب شد و به همين ميزان پرسشنامه توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران برای خانواده ها ارسال گرديد اما پرسشنامه هاي كامل شده و برگشتي 255 عدد بود بر همين اساس تجزيه و تحليل آماري بر روي 255 پرسشنامه انجام شد.

 روش نمونه گیری: با توجه به این که تعداد خانواده های شهدا و ایثارگران متفاوت بوده، از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با جامعه آماری استفاده شد.

جدول (1) توزیع فراوانی جامعه آماری و حجم نمونه

ابزار اندازه گیری

در این پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. این پرسشنامه دارای 18 سوال بسته پاسخ با طیف پنج گزینه ای لیکرت (خیلی زیاد- زیاد – تاحدودی – کم – خیلی کم) بوده که به ترتیب نمره 5-4-3-2-1 به آنها تعلق می گرفت. پرسشنامه مذکور اثر بخشی فعالیت های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بنیاد شهید و امور ایثارگران با توجه به برنامه های که این بنیاد اجراء نموده است را در قالب 18 سوال مورد سنجش قرار داده است.حداقل نمره پرسشنامه 18 و حداکثر نمره 90 می باشد.

جهت تعیین روایی پرسشنامه ابتدا با استفاده از منابع ، مطالعات اولیه و مشورت اساتید راهنما و مشاور 25 سوال طراحی گردید و سپس جهت تعیین اعتبار محتوایی از 6 نفر اساتید و صاحبنظران خواسته شد که هر یک از سوالات را در یک طیف از «خیلی ضعیف تا خیلی خوب» ارزیابی نمایند که 7 سوال در طیف «ضیف و خیلی ضعیف» قرار گرفته است. ميانگين نمره ارزيابي صاحبنظران از 18 سوال باقی مانده 90/3 (در طيف پنج ارزشي ليكرت) بود كه بيانگر روايي مطلوب پرسشنامه است. سپس در راستای افزایش روایی پرسشنامه بازنگری صورت گرفت که سرانجام شکل نهایی پرسشنامه با 18 سوال طراحی و تنظیم گردید و براساس ضریب کندال میزان روایی پرسشنامه 75/0 محاسبه گردید که نشان دهنده روایی متناسب پرسشنامه است.برای سنجش پایایی پرسشنامه،پس از انجام يك مطالعه مقدماتي بر روی 30 نفر از افراد جامعه آماری و تعيين واريانس سوالات پرسشنامه ، از طريق ضریب آلفای کرونباخ مورد محاسبه قرار گرفت كه ضريب 87/0 بدست آمد

روش های تجزیه و تحلیل داده ها : به منظور تحلیل استنباطی داده های بدست آمده از ابزار اندازه گیری از روش آماری آزمونt  تک متغیرهاستفاده شد.

يافته هاي پژوهش

در اين قسمت يافته ها با توجه به سوال هاي پژوهش در جداول یک تا ده ارائه شده است.

سوال اول پژوهش: آیا تولید فیلم مستند از خانواده های شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول1: نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر تولید فیلم مستند از خانواده های شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(72/3) از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران تولید فیلم مستند از خانواده های شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد.

سوال دوم پژوهش: آیا تولید فیلم مستند داستانی از سوژه های موجود در زندگی نامه شهدا و جانبازان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول2: نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر تولید فیلم مستند داستانی از سوژه های موجود در زندگی نامه شهدا و جانبازان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(93/3) از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران تولید فیلم مستند داستانی از سوژه های موجود در زندگی نامه شهدا و جانبازان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد.

سوال سوم پژوهش: آیا تشویق و جذب نویسندگان فیلم نامه و کارگردان های تئاتر و سینما جهت تولید اثار نمایشی و مستند با موضوع ایثار و شهادت در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول3: نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر تشویق و جذب نویسندگان فیلم نامه و کارگردان های تئاتر و سینما جهت تولید اثار نمایشی و مستند با موضوع ایثار و شهادت در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(62/3) از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران تشویق و جذب نویسندگان فیلم نامه و کارگردان های تئاتر و سینما جهت تولید اثار نمایشی و مستند با موضوع ایثار و شهادت در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد.

سوال چهارم پژوهش: آیا جشنواره های استانی و سراسری فیلم نامه نویسی، نمایش نامه نویسی، تئاتر و شعر در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول4:نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر جشنواره های استانی و سراسری فیلم نامه نویسی، نمایش نامه نویسی، تئاتر و شعر در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(04/3) تقریبا برابر با میانگین فرضی(3) بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1)کوچکتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران جشنواره های استانی و سراسری فیلم نامه نویسی، نمایش نامه نویسی، تئاتر و شعر در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تا حدودی تاثیر گذار است اما این میزان تاثیرگذاری به لحاظ آماری معنادار نبوده و مورد قبول نیست.

سوال پنجم پژوهش: آیا مصاحبه با خانواده های معظم شهدا همرزمان شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول5:نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر مصاحبه با خانواده های معظم شهدا همرزمان شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(85/3) از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران مصاحبه با خانواده های معظم شهدا همرزمان شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد

سوال ششم پژوهش: آیا جمع آوری دست نوشته ها و خاطرات و زندگی نامه ها و فیلم و عکس و اسکن آثار ایثارگران و شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول 6: نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر جمع آوری دست نوشته ها و خاطرات و زندگی نامه ها و فیلم و عکس و اسکن آثار ایثارگران و شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(46/3) از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران جمع آوری دست نوشته ها و خاطرات و زندگی نامه ها و فیلم و عکس و اسکن آثار ایثارگران و شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد

سوال هفتم پژوهش: آیا برگزاری یادواره ها و یادبود های شهدا در سطح روستا ها و شهر های استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول7:نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر برگزاری یادواره ها و یادبود های شهدا در سطح روستا ها و شهر های استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(05/3) تقریبا برابر با میانگین فرضی(3) بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) کوچکتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران برگزاری یادواره ها و یادبود های شهدا در سطح روستا ها و شهر های استان تا حدودی تاثیر گذار است اما این میزان تاثیرگذاری به لحاظ آماری معنادار نبوده و مورد قبول نیست.

سوال هشتم پژوهش: آیا ساخت و نصب تابلو های تبلیغی شهید و شهادت در سطح استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول8: نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر ساخت و نصب تابلو های تبلیغی شهید و شهادت در سطح استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(44/3) از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران ساخت و نصب تابلو های تبلیغی شهید و شهادت در سطح استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد

سوال نهم پژوهش: آیا طراحی تصاویر دیواری سرداران شهید استان و سخنان آنها در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول 9: نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر طراحی تصاویر دیواری سرداران شهید استان و سخنان آنها در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(55/3)از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران طراحی تصاویر دیواری سرداران شهید استان و سخنان آنها در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد

سوال دهم پژوهش: آیا نام گذاری اماکن و معابر به نام شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده است؟

جدول10:نتايج آزمون t تك متغيره، مقايسه ميانگين میزان تاثیر نام گذاری اماکن و معابر به نام شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت با میانگین فرضی (3)

در تحليل استنباطي به منظور بررسي سطح معناداري از آزمون « t » در سطح استفاده شد كه با توجه به اين كه ميانگين حاصله(94/3) از میانگین فرضی(3) بزرگتر بوده و t حاصله نيز از مقدار بحراني جدول(98/1) بزرگتر می باشد بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران نام گذاری اماکن و معابر به نام شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است و به لحاظ آماری نیز معنادار و مورد تایید می باشد.

بحث و نتيجه گيري

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر فیلم مستند از خانواده های شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران،نشان داد که از نظر این خانواده ها تولید فیلم مستند از خانواده های شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است.به عبارت دیگر، ساخت فیلم مستند از خانواده های شهدا و ایثارگران به گونه ای که محتوای عاطفی آن غالب باشد و موجب برانگیختن عواطف و احساسات و روحیه ملی مذهبی شود، احتمال پذیرش فرهنگ شهادت و جهبه از سوی افراد جامعه بیشتر خواهد نمود.

وسايل ارتباط جمعي از جمله وسايل تأثيرگذار بر انسان محسوب مي‌شود. جهان امروز به دليل توسعه و گسترش اين گونه وسايل، عصر ارتباطات نام گرفته و در اين ميان انسان ها به دليل در معرض قرار گرفتن اين وسايل تأثيرات متفاوتي مي‌پذيرند. يكي از ابزارهاي ارتباطي كه مي‌تواند تاثیر عمیقی به لحاظ نگرشی و فکری فیلم است و اکثر دولتمردان برای ترویج فرهنگ مورد نظر خود از آنها استفاده می کنند.

در نظريه رسانه ای برجسته‌سازي عنوان شده که دريافت پيام از طرف مخاطب اگر بر اساس منطق،تفکر،و عواطف وی باشد احتمال تغيير در شناخت، باور و نگرش هاي وی بیشتر خواهد بود و اگر هدف از ارسال پیام تثبيت و تحكيم آن باشد، چنين اتفاقي خواهد افتاد که در این میان نقش فیلم به علت جنبه های صوتی و تصویری آن بیشتر از سایر موارد است.

بنابراین وسایل ارتباط جمعی نقش مهم و تاثیر گذاری بر قرآیند فرهنگ سازی در جوامع ایفاء می کند و در صورتی که از محتوای مطلوبی برخوردار باشد و با حساسیت بیشتری تهیه شوند این تاثیر گذاری به مراتب بیشتر نیز خواهدبود. این موضوع علاوه بر پژوهش حاضر در پژوهش های كين اينچرو (2010)، گدلد (2009)،كيم و همكاران (2004)، حسيني (1386) و همایی(1382) نیز گزارش داده شد.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر تولید فیلم مستند داستانی از سوژه های موجود در زندگی نامه شهدا و جانبازان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ،نشان داد که از نظر این خانواده ها این موضوع می تواند تاثیر گذار باشد. بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران تولید فیلم مستند داستانی از سوژه های موجود در زندگی نامه شهدا و جانبازان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده زیرا در زندگی این افراد پندها و آموزه های بسیاری نهفته است و در صورتی که افراد با دیدگاه واقع بینانه به این فیلم ها نگاه کنند، می توانند نگرش های منفی قبلی خود را نسبت به شهدا و فرهنگ شهادت اصلاح کرده و به یک نگرش نسبت به این موضوع برسند. در مطالعه‌اي كه صفا (1381) نیز برای نگاهداشت سنت‌هاي ملي انجام داد نتايج حاكي از آن داشت كه ترويج اسطوره‌شناختي اهميت دادن به زبان و هويت ملي و شناساندن واقعیت های زندگی مردان بزرگ تاریخ ساز کشور معرفی شده . پاسداشت سنت‌ها با برگزاري جشنواره‌ها و تبليغات مختلف در اعتلاي هويت ملي تأثير دارد.

 در نظریه تزریقی رسانه ای قدرت مطلق پيام بر اين مبنا شکل می گیرد که آن پیام باید از قدرت کافی برخوردار باشد تا بتواند تغييرات رفتاري و شناختي مورد انتظار را در مخاطب ایجاد کند و مخاطب بعد از شنیدن و دیدن آن پیام با یک تغییر نگرش مثبت نسبت به آن پیام مواجه شود و فرد بتواند تغییراتی را بر مبنای آن پیام در رفتار و زندگی خود ایجاد کند و فرآیندهای نگرشی وی در مواجه با تغییرات اجتماعی دسخوش تغییر شود.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر تشویق و جذب نویسندگان فیلم نامه و کارگردان های تئاتر و سینما جهت تولید آثار نمایشی و مستند با موضوع ایثار و شهادت در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت، نشان داد که از نظر این خانواده ها این موضوع می تواند تاثیر گذار باشد. بنابراين مي‌توان نتیجه گرفت که از نظر از دیدگاه خانواده های شهدا و ایثارگران تشویق و جذب نویسندگان فیلم نامه و کارگردان های تئاتر و سینما جهت تولید اثار نمایشی و مستند با موضوع ایثار و شهادت در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده زیرا، این کارگردانان به علت تجربه بالایی که در مخاطب شناسی دارند،فیلم نامه های خود را به گونه ای تدوین می کنند که بتوانند بخوبی مخاطبان را به خود جذب کرده و تاثیر مطلوبی بر آنها بگذارد.

در هین ارتباط كيم و همكاران (2004) نیز علم مخاطب شناسی را برای نوشتن یک فیلمنامه موثر را برای هر نویسنده ای ضروری معرفی می کند که این موضوع در نظریه مخاطب محوری نیز مورد توجه بوده زیرا براساس این نظریه اصالت به مخاطب داده‌ شده و  مخاطب به عنوان موجودي ذي شعور، دارای اراده و اختيار، دارای ادراک و داراي قوی ، قواي شناختي، نگرشی و برخوردار از ارزش ها و هنجارهاي خاص خود معرفی شده و اين گونه نيست كه رسانه بتواند با هر پيام و مطلبي بر او تأثير و نفوذ كند بر همین اساس باید در نوشتن فیلم نامه و داستان ها باید  بر علم مخاطب شناسی مسلط بود. در مطالعه تروسدال (2009) نیز مخاطب شناسی به عنوان عامل در تهیه آثار تاثیر گذار گزارش داده شد.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر جشنواره های استانی و سراسری فیلم نامه نویسی نمایش نامه نویسی تئاتر و شعر در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ، نشان داد که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران جشنواره های استانی و سراسری فیلم نامه نویسی نمایش نامه نویسی تئاتر و شعر در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تا حدودی تاثیر گذار است اما این میزان تاثیرگذاری به لحاظ آماری معنادار نبوده و مورد قبول نیست.به عبارت دیگر، جشنواره های استانی و سراسری فیلم نامه نویسی، نمایش نامه نویسی، تئاتر و شعر نمی توانند تاثیرات عمیق و چندان مفیدی بر ترويج فرهنگ ايثار و شهادت داشته باشد زیرا معمولا تمامی افراد جامعه از این جشنواره های استقبال نمی کنند و این جشنواره ها در محدودی زمانی خاص و در محل های محدود برگزار می شود و متاسفانه اطلاع رسانی در زمینه زمان و محل برگزاری این جشنواره ها بخوبی انجام نمی شود افراد کمی نسبت به این موضوع آگاهی می یابند.

در کشور ما متاسفانه تئاتر نسبت به دیگر وسایل ارتباط جمعی از افت خاصی برخوردار بوده و جایگاه خود را در جامعه،نسبت به گذشته،در بین نسل جدید از دست داده و با وجود دیگر وسایل ارتباط جمعی از قبیل ماهواره، اینترنت و ... و همچنین تغییر در سبک زندگی نوجوانان و جوانان امروزی، چندان مورد استقبال نسل جدید قرار نگرفته به همین جهت فرهنگ سازی و ترویج فرهنگ ارزشی در جامعه به واسطه تئاتر نمی تواند بازدهی مطلوبی داشته باشد. این در حالی است گدلد (2009) نقش جشنواره ها را در صورتی که به طور مستمر و در زمان های متعددی برگزار شود و همچنین از سوی مدارس برنامه ریزی شود تا دانش آموزان از این جشنواره ها دیدن کنند، را در ترویج فرهنگ ارزشی بسیار تاثیر گذار، گزارش می دهد.

یافته های دیگر در زمینه سوال چهارم پژوهش حاکی از آن دارد که از خانواده های شهدا و ایثارگران، برگزاری جشنواره های استانی و سراسری در زمینه فیلم نامه نویسی و نمایش نامه نویسی با موضوع ایثار و شهادت در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار دانسته اما برگزاری جشنواره های استانی و سراسری در زمینه تئاتر و شعر را در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار دانسته اند.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر مصاحبه با خانواده های معظم شهدا همرزمان شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ، نشان داد که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران مصاحبه با خانواده های معظم شهدا همرزمان شهدا و ایثارگران در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار بوده و این مصاحبه ها به علت بازگو نمودن خاطرات خوشایند و جان فشانی های شهدا و ایثارگران به علت برانگیختن عواطف و احساسات مخاطبان می تواند اثرات مطلوبی در جامعه داشته باشد و به عنوان یک ابزار تبلیغی که توانایی تغییر در نگرش ها را دارد مورد استفاده قرار گیرد آنچنان که در تحقیق مرجاني (1377) و غلامپور آهنگر (1386) به نقش تبلیغات به منظور تغییر نگرش و ترویج فرهنگ مورد نظر اشاره شده است.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر جمع آوری دست نوشته ها و خاطرات و زندگی نامه ها و فیلم و عکس و اسکن آثار ایثارگران و شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ، نشان داد که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران، جمع آوری دست نوشته ها و خاطرات و زندگی نامه ها و فیلم و عکس و اسکن آثار ایثارگران و شهدا، می تواند موجبات ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ایجاد نماید زیرا، این دست نوشته ها و خاطرات و زندگی نامه ها و فیلم و عکس و اسکن می تواند در قالب یک ادبیات ارزشی چاپ و مورد دسترس همگان قرار گیرد و حتی به عنوان یک موضوع  در فرآیندهای فوق برنامه مدارس بگنجد و به دانش آموزان آموزش داده شود آنچنان که هايدر (2007) آموزش و يادگيري یک فرآین مهم برای انتقال فرهنگ ارزشی معرفی کرده است. همچنین كيم و همكاران (2004)، سينري و مينوسوتا (2004)، ملكي (1385) و هرندي(1381) نیز نقش ادبیات و مدارس را برای ترویج فرهنگ ارزشی بسیار مهم و تاثیر گذار گزارش داده اند.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر برگزاری یادواره ها و یادبود های شهدا در سطح روستا ها و شهر های استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ، نشان داد که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران برگزاری یادواره ها و یادبود های شهدا در سطح روستا ها و شهر های استان تا حدودی تاثیر گذار است اما این میزان تاثیرگذاری به لحاظ آماری معنادار نبوده و مورد قبول نیست.

یافته های فرعی در ارتباط با همین موضوع نشان می دهد که خانواده های شهدا و ایثارگران بر این عقیده هستند در صورتی که  یادواره ها و یادبودهای شهدا در سطح شهرها برگزار شود به علت این که در معرض دید افراد بیشتری قرار می گیرد، در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذارتر است و در واقع ترویج این فرهنگ در سطح شهرهای کشور در معرض فرهنگ غربی قرار دارد، بیشتر مورد نیاز است در حالی که اگر این یادواره ها و یادبودهای شهدا در سطح روستاها برپا شود،به علت جذب مخاطب کمتر و حاکمیت فرهنگ مذهبی در بین مردم روستا ممکن است، دایره تاثیرگذاری آن محدود گردد حال آن که  به شهرها باید به ترویج و توسعه فرهنگ ارزشی باید بیشتر بها داده شود.

گدلد (2009) نیز در تحقیق خود برگزاري جشنواره‌ها و نمايش فيلم در توسعه فرهنگ ارزش ها و هنجارهای مورد قبول جامعه را مهم و تاثیر گذار گزارش داده است.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر ساخت و نصب تابلو های تبلیغی شهید و شهادت در سطح استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ، نشان داد که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران ساخت و نصب تابلو های تبلیغی شهید و شهادت در سطح استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است.

در نظريه نيازجويي بر استفاده و بهره‌مندي اختياري و انتخابي مخاطب از پيامهاي رسانه تأكيد دارد. استفاده او از وسايل ارتباط جمعي، هدفمند است و از آنجا كه داراي نيازهاي مختلف و متعددي است، طبيعي است كه يك منبع نتواند پاسخگوي تمامي نيازهاي او باشد و اينجاست كه منابع و رسانه‌هاي گوناگون سر بر مي‌آورند و مخاطب از بين آنها و پيام آنها، دست به گزينش و انتخاب مي‌زند و به نسبتي كه هر كدام از آنها، نيازهاي بيشتري را از او مرتفع كنند، اعتماد مخاطب به آن رسانه نيز بيشتر مي‌شود. به گونه‌ كلي، مخاطب ما اينجا فعال، پويا، صاحب خرد و انديشه، متفكر و انتخابگر است.

بر همین مبنا كيم و همكاران (2004)، گدلد (2009)، تروسدال (2009) ،اينچرو (2010)، مرجاني (1377) و غلامپور آهنگر (1386) در مطالعات خود نقش تبلیغات را بر تاثیر گذاری مخاطب تاثیر گذار گزارش داده اند و تبلیغات را به عنوان یک ابزار مهم در ترویج و توسعه فرهنگ مورد نظر معرفی می کنند که با توجه به این که در پژوهش حاضر، ساخت و نصب تابلو های تبلیغی شهید و شهادت در سطح استان در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت به عنوان یک ابزار تبلیغی تاثیر گذار معرفی شده می توان گفت یافته های پژوهش حاضر در راستای تحقیقات مذکور می باشد.

يافته‌ها در خصوص ميزان تاثیر طراحی تصاویر دیواری سرداران شهید استان و سخنان آنها در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ، نشان داد که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران، طراحی تصاویر دیواری سرداران شهید استان و سخنان آنها در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است زیرا، در معرض قرار گرفتن تصاویر و سخنان  سرداران شهید در جاهای مختلف شهر به علت این که افراد متعددی می توانند آنها را مشاهده و مطالعه کنند، احتمال تاثیر گذاری آنها نیز بیشتر می باشد. این یافته ها با یافته های پژوهش كين اينچرو (2010)همسو می باشد زیرا در پژوهش مذکور نیز تبليغ در مكانهاي پرتردد به صورت عکس و اسلاید را یک راهکار مهم در تاثیر گذاری بر مخاطب گزارش داده است.

در نظريه تقويت يا استحكام، مخاطب به عنوان فردی فعال و پويا معرفی شده که و در دنياي پيرامون خود همیشه به دنبال جسجو و یافتن است به همین جهت تبلیغات ارائه شده در سطح مکان های مختلف شهری می تواند مورد توجه وی باشد و فرد آنچه را می خواهد از بین آنان بیابد. چنين فردي نيز رسانه‌ها را يكي پس از ديگري مرور مي‌كند تا به رسانه يا رسانه‌هايي برسد كه پيام و محتواي آنها را در جهت تقويت و تأييد شناختها و نگرشهاي او باشد. او چنين رسانه‌هايي را انتخاب مي‌كند و با اعتماد به آنها به تقويت نگرشهاي خود مي‌پردازد و بنابراين، مطابق با اين نظريه، نقش رسانه، نقش تثبيت كنندگي و قوام دهندگي به داشته‌هاي مخاطب است. اينجا نيز مخاطب صاحب خرد، انديشه، انتخاب، شعور و آگاهي تلقي مي‌شود و پويا و فعال است.

نتایج حاصله در خصوص ميزان تاثیر نام گذاری اماکن و معابر به نام شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت ، نشان داد که از نظر خانواده های شهدا و ایثارگران، نام گذاری اماکن و معابر به نام شهدا در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت تاثیر گذار است. نام گذاری اماکن و معابر به نام شهدا به علت این که مردم برای آدرس دادن به طور مرتب باید از این نام ها استفاده کنند، می توانند به مرور زمان تاثیر مطلوبی بر ترویج فرهنگ ارزشی ايثار و شهادت داشته باشد.این موضوع که می تواند تاحدودی هم جنبه تبلیغی داشته باشد با یافته های پژوهش كين اينچرو (2010)، مرجاني (1377) و غلامپور آهنگر (1386) نیز همسو است.

در نظريه هماهنگي و ناهماهنگي شناختي به این موضوع اشاره نموده که ناهماهنگي شناختي يك حالت ناخشنود و تنش زا است و وقتي پيش مي‌آيد كه فرد، دو يا چند شناخت داشته باشد كه با هم ناسازگار و ناهماهنگ باشند و این زمانی رخ می دهد که اطلاعات فرد در هر دو موضوع کامل نباشد. اين نظريه مدعي است كه قاعدتا مردم مي‌كوشند با تغيير شناخت يا شناخت هاي ناهماهنگ، و جستجوي شواهد مكمل براي حمايت از يكي از آنها يا بي‌اعتبار كردن منبع يكي از شناختها، ناهماهنگي به وجود آمده را كاهش دهند و به تعادل شناختي برسند که در این میان تزریق اطلاعات در مورد یکی از این موضوع ها می تواند موجب غلبه آن بر دیگری شود.

بنابراین با تکیه بر نظريه هماهنگي و ناهماهنگي شناختي می توان این گونه نتیجه گرفت که ارائه سخنان شهدا، نمایش چگونگی ایثارگری آنها و تصاویر جنگ و نبرد رزمندگان، موجب از بین رفتن ناهماهنگي شناختي افراد جامعه در زمینه جنگ و شهدا(بخصوص در بین نسل جوان) خواهد شد و موجبات ترويج فرهنگ ايثار و شهادت را بوجود آورد.

منابع

-       انوري، حسن( 1381) فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن

-    حسيني ، سيد مستجاد. (1384) آسيب شناسي ترويج فرهنگ ايثار و شهادت. مجموعه مقالات گراميداشت حماسه سوم خرداد آزاد سازي خرمشهر. تهران: نشر شاهد.

-    حسيني، احمد. (1386). بررسي وضعيت و ارايه راهكارهاي ساماندهي فعاليت‌هاي فرهنگي دستگاه‌ها و نهادهاي فرهنگي دولتي. مجموعه مقالات اولين همايش ملي مهندسي فرهنگي. تهران: شوراي عالي انقلاب فرهنگي.

-    غلامپور آهنگر، ابراهيم. (1386). جايگاه دولت در عرصه فرهنگ. مجموعه مقالات اولين همايش ملي مهندسي فرهنگي. تهران: شوراي عالي انقلاب فرهنگي.

-    صفا،امید (1381) بررسی نگاهداشت سنت‌هاي ملي در گيرودار تحولات اقتصادي و اجتماعي. مجموعه مقالات اولين همايش ملي مهندسي فرهنگي. تهران: شوراي عالي انقلاب فرهنگي.

-       ملكي ،حسن(1385) برنامه ريزي درسي آموزشي متوسطه.تهران.: انتشارات سمت.

-       مرجاني، هادي. (1377). بررسي جامعه‌شناختي زمينه‌هاي احياء فرهنگ امر به معروف و نهي از منكر. طرح پژوهشي نهاد رهبري دانشگاه تهران.

-       هاشمی نجف آبادی، سید رضا(1388) فرهنگ شهادت. قم: سازمان تبلیغات.

-       جعفري هرندي،حسن(1381) بررسي محتواي كتاب درسي دوره آموزشي عمومي از نظر ترویج مفاهيم و پيام هاي هشت سال دفاع مقدس در کتاب های درسی.گزارش پژوهشی سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان.

-       همایی،رضا(1382) در زمینه تحليل محتواي فيلم های پربيننده در استان چهارمحال و بختياري. گزارش پژوهشی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی.

-         Goodlad, I. (2009). Curriculum studies, social sciences. International Encyclopedia of Education, Pergamon Press.

-          Hodde, J. (2007). Young People and Spirituality: The need for a spiritual foundation for Australian school. International Journal of Children's Spirituality, vol 12, N (2), p 179-190.

-          Ken Icniro, H. (2010). The state and cultural transformation in modernist Asia. United-Nations University Press, Tokyo.

-          Kim, B. S. (2004). A psychometric version of the Asian values scale using the Rasch model. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, vol 37, p 440-451.

-          Seminary, L. & Minnesota, S. P. (2004). Religious Themes in Best-selling Novels. World & World, Vol 66, N (3), p 342-352.

-          Trousdale, A. M. (2009). The Role of Literature in Children's Spiritual Development. Springer Science, vol 7, p 115-124.