جایگاه شهادت در وصیت نامه شهدا
جایگاه شهادت در وصیت نامه شهدا
یکی از مهمترین دغدغه های انسان- که همواره از بدو خلقت مشغله ذهنی وی بوده- دغدغه ی ازلی- ابدی مرگ است. مرگ پدیده ای است که آغشته به هستی است و «يکي از سامان دهندگان اصلي تجربه ي رواني ماست.»(تايسن،1387: 54).
بسياري از انديشمندان مرگ را مهمترين عامل ايجاد غم و ترس مي دانند؛ امّا بسياري از آنان به مرگ با دیدی مثبت می نگرند: «معلوم است که مرگ براي همگان يکسان است و آن اين که زندگي دنيوي با مرگ به پايان مي رسد؛ امّا اين مرگ و آثار و عواملي که به دنبال دارد، براي همگان يکسان نيست، که مرگ عاشقان با شادماني و خنده همراه است»(يثربي، 1386: 392). گروه های مختلف درباره ی مرگ سخن گفته اند. در ادیان الهی، مرگ ضمن این که برای زندگی ضرورت دارد و بدون آن حیات به بن بست می رسد، معنا بخش زندگی نیز است.(محمّدی ری شهری، 1385: 2955).
در کلام معصومین(ع) نیز آنچه مهم است، مرگ و زندگی نیست؛ بلکه اطاعت از- حق تعالی- است؛ چنان که در صحیفه ی سجادیه چنین تصویری از مرگ و زندگی ارایه شده است: «هیچ یک از مرگ و حیات مطلوب ذاتی نیست؛ بلکه مطلوب اطاعت و بندگی- حق تعالی- و در امان بودن از غضب اوست»(دریابیگی، 1391: 99). نمونهی از شیوهی کشته شدن و مرگ، شهادت است که در فرهنگ اسلامی از جایگاه ویژه و بسیار مهمی برخوردار است؛ چنان که امام صادق (ع) می فرماید :
«اگر شهادت نمی بود، دین از هم می پاشید . امام خمینی(ره) نیز درباره ی نقش شهادت در فرهنگ اسلامی می گوید: «اسلام عزیز با فداکاری و فدایی دادن عزیزان، رشد نمود و برنامه ی اسلام از عصر وحی تاکنون بر شهادت توأم با شهامت بوده است. قتال در راه خدا و راه مستضعفین در رأس برنامه های اسلام است.»( مؤسّسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378: 197). در دوران دفاع مقدّس نیز «اصل شهادت طلبی نیروهای رزمنده ی ایرانی و پیروزی را در قالب ظاهر آن ندیدن، باعث به وجود آمدن صحنه هایی می شد که در جنگ های معمول کمتر دیده می شود»(رحیمی،1385: 223).
در وصیتنامه های بررسی شده، شهادت از ارزشهای دینی دانسته شده است و رزمندگان، با رضای قلبی، خواهان شهید شدن هستند. در وصیت نامهی شهید ترکی در این زمینه آمده است: " مقامی بالاتر از شهادت نزد خدا وجود ندارد و همه زنده اند و نزد خدا روزی می خورند و همین شهادت ها است که دین مبین اسلام را زنده نگه داشته است ". وی شهادت را تولّد دوبارهی خود می داند" شهادت بهار عمر من است، شهادت از برای من تولد دیگر به جهان دیگر است " و از مردم نیز میخواهد: فرزندان خود را برای رسیدن به این مقام شامخ تربیت کنند: "امت مسلمان فرزندهای خودتان را برای دفاع از اسلام آماده سازید و آنها را برای شهادت در راه خدا تربیت کنید و من ننگ داشتم از اینکه در این برهه از زمان در رختخواب ذلّت بمیرم. آری ای ملّت غیور امروزکمر همت ببندید تا با یاری خدا بتوانید انتقام خون به ناحق ریخته ی این شاهدان همیشه جاوید را بگیرید".
شهید نادر حیدری ، شهادت را تحوّلی میداند که موجب میشود انسان به زندگی جاودانه دست یابد: "چون شهادت در راه خدا امری نیست که انسان فنا شود، بلکه تحوّلی است که از صورت مادی بیرون می آید و زندگی جاودانه و ابدی را آغاز می کند".
شهید جهانگیر پناهنده نیز به خانواده خود توصیه میکند: برایش گریه نکنند؛ زیرا خداوند با شهادتش، دری از نعمتهای خود را بر رویش باز کرده است: "برایم کمتر عزاداری کنید، حتّی عزاداری هم نکنید، بلکه شادی هم بکنید، چون خداوند با کشتن من یکی از درهای پر نعمتش را بر روی من باز کرد، بنابراین برای این که ناکام مردم گریه نکنید، چون خداوند شیرین ترین نعمتش را شامل حال من کرد".
شهید غلامعلی کریمی نیز با استناد به سخنان آیت الله مطهری اهمیّت شهادت را توضیح می دهد:" باري برادران عزيز، بنده شهادت را با پيروزي به دست خواهم آورد. چون شهادت به حكم اين كه عملي آگاهانه و اختياري است و در راه هدف مقدس است و از هرگونه انگيزه خودگرايانه منزّه و مبّرا است، تحسين انگيز و افتخارآميز است. عملي قهرمانانه تلقي مي شود و به قول آقاي مطهري، شهادت دو ركن دارد: يكي اين كه در راه خدا باشد. هدف ، مقدّس باشد و انسان بخواهد جان خود را فداي هدف نمايد. ديگر اين كه آگاهانه صورت گرفته باشد".
در نمونههای زیر نیز می توان اهمیّت و جایگاه شهادت را در کلام شهدای دانشجو دید:
شهید سعید مقدّس: "تو خود به حال من آگاهی و می دانی که من چه بنده ی گناه کاری بودم و همیشه پیروی از هوای نفسم کردم. خدایا این قدمی را که در راه تو بر می دارم، اگر لایقم و لیاقتش را دارم ، شهادت در راهت را بعد از پیروزی نصیب ما کن".
شهید همایون نصیری: "مگر عملی با ارزش تر و بهتر از جهاد در راه خدا نیز یافت می شود که امام علی (ع) در این باره می فرماید :
"جهاد دری است از درهای بهشت"
و مطمئناً ما برای پیروزی می جنگیم و در این راه بنا به فرمایش امام چه بکشیم و چه کشته بشویم، پیروزیم و اگرچنان چه کشته بشویم، به مقام عظمای شهادت نائل می شویم که در مورد مقام شهید همین بس که شهدا در پیشگاه خداوند " عند ربهم یرزقون " هستند و چه زیباست که انسان با فرق خونین به لقاء یار برسد و با ملائکه و حورالعین هم پرواز شود و در جوار الله انوار الهی کسب نور نماید و بهره مند گردد".
شهید حکمت بالیده: " راهی بهتر از شهادت نیست، چون انسان را سالم به سر منزل مقصود خواهند رساند. اینک که عازم نبرد با دشمنان اسلام هستیم، شاید خداوند بر ما منّت گذارد ازگناهانمان درگذرد و فوز عظیم خویش را که همان شهادت است، نصیبمان گرداند. خدایا چیزی ندارم که در راه تو اهدا کنم جز این بدن خاکی که خود به ما ارزانی داشتی، این بدن باید در راه تو پاره پاره شود تا دینم و اسلامم و قرآنم و رهبرم هم چنان پایدار و استوار بماند پروردگارا: این بدن ضعیف را از ما قبول فرما، چرا که احساس کردیم انسانیتمان در گرو خطّمان است و چه خطّی بهتر از خطّ سرخ شهادت؟ چه فوزی بهتر از فوز شهادت؟ چه مرگی بهتر از مرگ سرخ؟ و چه معشوقی بهتر از معبودم؟ و چه بهتر از این که سرباز امام زمانمان باشیم و به عنوان سرباز او شهید شویم، که همان جند الله است و این موهبتی است الهی که من خود را لایق آن نمی دانم، جز پرورش که از برکت انقلاب بزرگمان به ما آموختند".
شهید فرود نصیری: " انسان خوب است هنگامی به سراغ مرگ برودکه مرگ او در راه هدف او باشد و آن جوانانی که به سراغ این راه می روند نابود نمی شوند. بلکه آنان با افتخار مرده اند و خوشبخت آن انسانی است که مرگ او هم باعث سرافرازی باشد".
شهید علی بابا احمدی: "اگر بناست بمیرم که مردن حق است ، پس مرا شهید بگردان که شهادت را فخر خود می دانم. خدایا ما شیعه علی (ع) و شهادت زینت خاندان علی (ع) و حق شیعیان اوست".
شهید فریدون رضایی: " در این راه اگر دشمن را شکست دهیم، پیروزیم و اگر به ظاهر از دشمن شکست بخوریم و کشته شویم، پیروزیم. به هر حال این مایه ی افتخار برای من و شماست که در این راه به شهادت می رسیم و جایی می رویم که ملکوتش نامند؛ آن جا که بهشتش نامند ".
شهید ایرج خسرویان: "پیشوای انسانیت و مظهرغیرت شرافت امام حسین (ع) می فرماید:« مرگ درباره انسان چون گردنبند زینت بخش دختران جوان به گردن انسان بسته شده است » آنهاکه مرگ برایشان ترس آور است، بدانیدکه مرگ را پایان زندگی می دانند و انگیزه یک انسان جاودانه طلب را ندارند. ای انسانها بدانید که مرگ پایان زندگی نیست، بلکه آغازی بزرگ است و در واقع سر آغاز و جهشی در زندگی جدید در جهان جاوید است چون مراحل طفل در رحم مادر ماند و تولّد و این جهان برای او ".
شهید رحم خدا مولایی: " همان طوركه مي دانيد بهترين عمل مؤمن جهاد در راه خدا است. اميدوارم كه خداوند ما را از جهاد گران در راهش قرار بدهد ".
کورش صادقی
